Một bất ngờ hạnh phúc cho LGBT Việt Nam

Tuần qua, cộng đồng LGBT đã đón nhận khá nhiều tin tức tốt lành: Scotland cho thấy ý định hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính trong năm 2015. Đảng dân chủ Mỹ hậu thuẩn tối đa cho hôn nhân đồng tính. New Zealand sẽ biểu quyết hôn nhân đồng tính, và Thủ tướng John Key nói rằng ông sẽ bỏ phiếu ủng hộ. Nổi bật nhất trong đó có lẽ là sự kiện châu Á chào đón quốc gia đầu tiên có thể sẽ hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính: Việt Nam.

Quay trở lại năm 2000, tác giả Bùi Anh Tấn đã cho ra đời cuốn “Một thế giới không có đàn bà”, một tiểu thuyết hình sự xoay quanh vấn đề đồng tính trong xã hội bảo thủ Việt Nam. Ông kết thúc câu chuyện bằng việc một chiến sĩ công an vốn kì thị học cách chấp nhận người em đồng tính của mình. Nhà xuất bản Công An Nhân Dân, trực thuộc Bộ Công an, không đồng ý với kết thúc đẹp đó mà thay đổi bằng một kết cuộc: “người em trở về nhà và sống một cuộc đời như bao người đàn ông dị tính." Sau cùng thì, đồng tính vẫn được xem như là một "tệ nạn xã hội" giống như lạm dụng ma túy. Không hề có một thông điệp cảm thông hay chấp nhận nào trong đó.


Đó là lý do tại sao cả thế giới bàng hoàng khi cuối tháng 7, Bộ Tư pháp Việt Nam công bố rằng chính phủ đang xem xét hợp thức hóa hôn nhân đồng tính. Dự thảo đầu tiên của pháp luật sẽ được trình Quốc hội tháng 5 năm 2013, lần cuối vào tháng 11 năm 2013.

Làm thế nào mà điều này có thể xảy ra? Làm thế nào mà một thứ từ "tệ nạn xã hội" lại có thể trở thành "hôn nhân đồng tính" chỉ trong 12 năm?

"Đây là một bất ngờ tốt đẹp. Chúng tôi dự kiến tới năm 2015 mới đạt được điều này!”. Ông Lê Quang Bình, giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế, Xã hội và Môi trường (iSEE), một trong những tổ chức làm về quyền của cộng đồng LGBT cho biết. Ông nói thêm rằng xu hướng công khai ngày càng tăng của cộng đồng LGBT Việt cũng như việc giáo dục tuyên truyền rộng khắp đã dẫn đến sự thay đổi kỳ diệu trên đất nước này.

Những dấu hiệu của sự chuyển biến đã được manh nha trong nhiều năm liền. Năm 2004, cuốn sách của Bùi Anh Tấn được chuyển thể thành phim truyền hình và cái kết thúc ban đầu – “nhân vật kì thị đồng tính tập cách để chấp nhận con người thật của người em đồng tính của mình” - đã được phục hồi. Kết thúc nhân văn ấy cũng được xuất hiện trong phiên bản thứ ba của cuốn tiểu thuyết. Nhiều cặp đôi đồng tính đã công khai mối quan hệ cũng như tình yêu của mình. Họ tổ chức đám cưới để đánh dấu sự kiện trọng đại ấy ngay cả khi không được pháp luật công nhận.


Trong 5 năm qua, những người ủng hộ đã tăng cường nỗ lực để thay đổi tư duy và thúc đẩy thảo luận nhiều hơn các vấn đề về LGBT. "Chúng tôi bắt đầu làm việc với các phương tiện thông tin đại chúng trong năm 2008 bằng cách cung cấp đào tạo cho các nhà báo về đồng tính, hôn nhân đồng tính và quyền LGBT. Chúng tôi cũng tổ chức các sự kiện mở như: triển lãm về hôn nhân đồng tính, kịch đương đại về tình yêu đồng tính, các chương trình truyền hình nói về đồng tính, các nghiên cứu và hội thảo về vấn đề LGBT.", ông Bình đã viết trong một email của mình. Những nỗ lực này đã tác động lớn đến các phương tiện truyền thông của Việt Nam, làm cho hình ảnh của cộng đồng LGBT trở nên tích cực hơn bao giờ hết.

Năm 2011 iSEE cho ra đời “Hội cha mẹ và bạn bè của người đồng tính nữ và đồng tính nam” (PFLAG - Parents and Friends of Lesbians and Gays) tại VN. Tổ chức này được mô tả trên trang Fridae, một cổng thông tin của LGBT như sau: “Đây là nỗ lực cũng như sự kết hợp đầu tiên trên đất nước này để tạo ra một môi trường hỗ trợ cho cha mẹ và bạn bè của LGBT, cũng như hướng cho các phương tiện truyền thông và xã hội thấy được vai trò của bạn bè, người thân ảnh hưởng đến hạnh phúc và cống hiến của công dân LGBT như thế nào?” Mặt khác nó được thành lập để cung cấp thông tin, kiến thức cho họ. Bởi trong một cuộc khảo sát phần lớn các bậc cha mẹ VN nghĩ rằng đồng tính là một căn bệnh. (63,1% người được khảo sát nói rằng họ sẽ rất thất vọng nếu con của họ đồng tính, trong đó có tới 43,7% sẽ cách ly con họ với những bạn bè đồng tính khác.)


Mặc dù đã có tuyên bố của Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường, nhưng không có gì là chắc chắn. Một số nhà quan sát tỏ ra nghi ngờ về thông báo chấn động này. Họ tự hỏi, phải chăng nó dùng để hạ nhiệt sự kiện tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc. Không ai biết rõ những nội dung sẽ được trình lên Quốc hội. Thậm chí không thể loại trừ tình huống chính những nội dung đó sẽ đề xuất ngừng hợp pháp hóa hôn nhân đồng tính, và chỉ giải quyết hậu quả pháp lý của các vấn đề dân sự.

Bộ Tư pháp cuối cùng nhấn mạnh rằng: “Để đảm bảo quyền tự do cá nhân, hôn nhân giữa đồng tính cần phải được công nhận. Tuy nhiên, vấn đề đó còn phải được xem xét dựa trên truyền thống văn hóa của gia đình Việt Nam và sự nhạy cảm của vấn đề. Hệ lụy của nó là không thể dự đoán được." Như vậy, vào thời điểm này, việc công nhận hôn nhân giữa cặp đôi đồng tính vẫn còn hơi sớm tại Việt Nam.

"Nhờ vào quyết định của Bộ Tư Pháp mà các phương tiện truyền thông đã tập trung tranh luận sôi nổi về chủ đề này" - Ông Bình nói. - "Điều đó giúp cho xã hội hiểu và thay đổi tích cực hơn trong việc hỗ trợ quyền của LGBT. Ngoài ra, cộng đồng LGBT cũng được huy động và góp phần vào cuộc tranh luận này."


"Hôn nhân đồng tính là một khái niệm khá mới mẻ tại Việt Nam. Xã hội vẫn còn nhiều người kì thị." - Ông giải thích. - "Chính vì vậy, ngay bây giờ, những người vận động cho quyền của LGBT cần dựa vào việc Bộ Tư Pháp đưa vấn đề hôn nhân đồng giới ra bàn luận công khai để làm cho nó trở thành tâm điểm, nhằm thúc đẩy phong trào đấu tranh vì quyền người đồng tính tiến xa hơn."

Trong khi cộng đồng LGBT tại Việt Nam không ngừng xây dựng hình ảnh tích cực của mình đến với nhiều người hơn thì ngày 05 tháng 08, thế giới đã chứng kiến lễ hội đầu tiên của Việt Nam mang tên Việt Pride, bao gồm các sự kiện: chiếu phim, triển lãm và diễu hành một vòng quanh các đường phố lớn trong lòng thủ đô Hà Nội.

Lễ hội khuyến khích càng nhiều người công khai bản thân để thoải mái sống thật với chính mình càng tốt. Những người tổ chức lễ hội hy vọng rằng đây sẽ là một bước tiến tiếp theo để làm cho xã hội chấp nhận bạn bè và người thân LGBT của mình.


Cả cộng đồng LGBT ở Đông Nam Á đang hướng mắt về Việt Nam. Nếu chính quyền thông qua luật để hợp thức hóa hôn nhân đồng tính, đó sẽ là một tín hiệu tốt để động viên các nước khác trong khu vực noi theo. Tại đêm khai mạc IndigNation, lễ hội kéo dài một tháng tại Singapore, tôi nghe một số người nó tại bàn đàm phán: "Nếu Việt Nam có luật, nó sẽ chấm dứt quan niệm phòng thủ theo khuynh hướng "bảo thủ châu Á" của người Sing."

"Nếu một quốc gia có truyền thống Nho giáo như Việt Nam chấp nhận hôn nhân đồng tính thì đây không chỉ là chiến thắng cho đất nước này, mà nó còn là một bước tiến lớn của cộng đồng LGBT trên khắp châu Á, nơi mà các mối quan hệ đồng tính được xem như là sản phẩm của phương Tây, đi ngược lại với các giá trị đạo đức Á châu. Và nếu Việt Nam là 'quân domino' đầu tiên cho sự bình đẳng của cộng đồng LGBT thì 'các quân bài' khác cũng sẽ đổ theo như một lẽ tất yếu."


P/s đây là bản dịch theo vốn sinh ngữ hạn hẹp của mình thôi, bà con vui lòng thông cảm và cho thêm góp ý nhé! Cám ơn bạn Admin FB TYTV, Trọng Ryto, Lan Yu, MrTotoro, kedoi đã giúp mình hoàn thành bản dịch này nhé!